خطر در کمین بزرگترین غار آبی آسیا/ بی‌پناهی مأمن شکارچیان عصر سنگ

به گزارش خبرنگار مهر، قوری قلعه بزرگترین غار آبی آسیا است که دیرینه شناسان پیشینه آن را ۶۵ میلیون سال پیش تخمین زده اند.

جاذبه بی نظیر گردشگری در مجاورت روستایی به همین نام و در 25 کیلومتری شهر روانسر از توابع استان کرمانشاه قرار دارد که نام هفتمین اثر طبیعی ملی ثبت شده ایران را یدک می کشد و اولین بار در سال ۱۳۵۵ توسط تیمی از غارشناسان انگلیسی کشف شد.

در سال ۱۳۵۷ غارشناسان فرانسوی تا عمق ۵۵۰ متری غار پیشروی کردند و در سال ۱۳۶۰ گروهی از غارنوردان کرمانشاهی تا ۳ کیلومتری دالان های اعجاب انگیز غار پیش رفتند.

کل غار ۱۲ کیلومتر است که البته همچنان بخش های زیادی از آن نا شناخته باقی مانده است. دمای ۷ تا ۱۱ درجه سانتی گرادی همیشه ثابت داخل آن نیز باعث تبدیل شدن به مأوای گونه نادری از خفاش به نام گوش موشی شده است.

این غار با تالارهای خیره کننده عروس، بلور، مسیر برزخ، مریم و کوهان شتر یکی از دیدنی ترین جاذبه های گردشگری ایران است که البته حدود ۵۰ هزار سال پیش مردان شکارچی از عصر سنگ در آن سکنی می گزیدند و در سالهای گذشته نیز آثاری تاریخی از اواخر دوره ساسانی شامل ۸ ظرف نقره ای با نقش های چشم نواز در کف آن اکتشاف شده است.

مخاطراتی که قوری قلعه را تهدید می کند

شاید در سالهای قبل تنها دلشوره برای غار بازدیدهای بی رویه ای بود که استلاگمیت های داخل غار را یکی یکی می شکست اما امروز مخاطره ای جدید این اعجاب خداوندی در دل طبیعت را تهدید می کند. خشک شدن رطوبت دهانه داخلی غار و خطر تخریب...

بر اساس این گزارش گشودگی زیاد دهانه غار، بازدیدهای بی رویه و دست اندازی به دیواره های غاز توسط بازدیدکنندگان، نفوذ مستقیم هوای خشک بیرون به داخل، رشد بی رویه جلبک ها به دلیل تابش بیش از اندازه چراغ های مصنوعی و ... باعث از بین رفتن رطوبتی که حیات غار به آن وابسته است شده است.

موضوعی که گرچه کمی دیر اما بالاخره دغدغه مدیران استان کرمانشاه و البته کشور شده است. این موضوع روز شنبه دوم اسفند ماه در جلسه شورای برنامه ریزی و توسعه تصمیمات كارگروه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بررسی شد و موضوع نگهداری و حفاظت از محوطه داخلی غار موررد بررسی قرار گرفت.

در این نشست مقرر شد دفتر فنی استانداری کرمانشاه با همكاری اداره كل حفاظت محیط زیست، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشكری و كارگروه ها و دستگاه های مرتبط پس از گردآوری تمامی مطالعات و اقداماتی كه تاكنون صورت گرفته است، نسبت به تهیه طرح حفاظت از غار قوری قلعه اقدام کنند.

میراث فرهنگی متولی نگهداری از قوری قلعه نیست

در همین رابطه مدیرکل میراث فرهنگری صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه به خبرنگار مهر گفت: این موضوع یک نگرانی زیست محیطی است که مسئولان محیط زیست استان باید نسبت به آن پاسخ گو باشند.

علی فعله گری گفت: این موضوع در جلسات استانداری کرمانشاه نیز مطرح شده و قرار بر تصمیم گیری سریع و راهگشا برای آن شده است. باز شدن بیش از اندازه دهان غار منجر به از بین رفتن رطوبت قسمت ابتدایی غار شده است که باید نظریات علمی درباره چگونگی جلوگیری از تخریب را مسئولان محیط زیست اعلام کنند تا از بروز مشکل برای این اثر طبیعی ملی جلوگیری شود.

این مسئول با اشاره به اینکه متولی نگهداری و مدیریت مجموعه غار قوری قلعه شرکت توسعه گردشگری است، اظهار داشت: هم اداره کل محیط زیست، هم اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و هم شرکت توسعه گردشگری و البته مجموعه مدیریت استان موظف هستیم که برای وضعیت فعلی غار چاره اندیشی کنیم.

فعله گری تصریح کرد: برای نجات بخشی آثار طبیعی با وضعیت مشابه در دنیا اقدامات و راهکارهای علمی مختلفی وجود دارد از جمله تنگ تر کردن دهانه غار، به کار بردن دستگاه های مختلف برای جلوگیری از خروج رطوبت یا استفاده از تونل های شیشه ای که باید راهکاری متناسب با شرایط غار قوری قلعه اندیشیده شود.

اقدامات غیرکارشناسی به غار آسیب زده است

مدیرکل میراث فرهنگری صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه تصریح کرد: به دلیل اقدامات غیرکارشناسی در سالیان گذشته دهانه ورودی غار را بیش از اندازه باز کرده اند و این باعث خروج رطوبت غار و به مخاطره افتادن آن شده است و هیچ فکری هم برای محافظت از استلاگمیت و استلاگفیت هایی که در طول سالیان به وجود آمده است نکرده اند.

فعله گری ادامه داد: دست زدن به  قسمت های مختلف غار، به سرقت رفتن تشتک ها و به خطر افتادن پولکی هایی که در طول سالیان سال تشکیل شده از گذشته تاکنون، امروز وضعیت غار را به جایی رسانده که باید سریع تر بهبود را در اولویت قرار دهیم.

وی تصریح کرد: مقرر شده است استانداری اعتباری را در اختیار محیط زیست و امور آب قرار دهد تا مطالعات لازم در راستای اندیشیدن راهکارهای نجاتبخشی غار صورت گیرد.

فعله گری گفت: در حال حاضر کار در دست ما نیست و تحویل شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه است و آنها هم موظف شدند که مطالعاتی در راستای ساماندهی اطراف غار بر اساس آئین نامه های منطقه نمونه گردشگری انجام دهند. از ظرفیت های کار باید به اندازه کافی بهره گیری شود.

وی با تأکید بر اینکه باید فکری برای اصل مخاطره ای که غار را تهدید می کند بشود، گفت: جلساتی در این رابطه برگزار شده است که باید با اعتبارات موجود یا جذب سرمایه گذار و بخش خصوصی نجات بخشی قوری قلعه به شکل جدی پیگیری شود.

فعله گری با اشاره به اینکه حضور بی رویه گردشگر قطعا می تواند برای غار آسیب زا باشد تصریح کرد: باید با استفاده از تجریبات مشابه در کشور و در کشورهای خارجی بازدید گردشگران در عین استفاده از ظرفیت های گردشگری این منطقه با نظم و مدیریت خاصی انجام شود.

به گزارش خبرنگار مهر، غار قوری قلعه که امروز تحت مدیریت شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه است هر ساله مورد توجه تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد اما ظاهرا امسال باید برای این حجم زیاد بازدیدکننده فکری کرد تا غار با خطر آسیب مواجه نشود.

برخی اظهارات از سر خیرخواهی برای یک اثر ملی نیست

مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه به عنوان متولی مدیریت مجموعه غار قوری در رابطه با مسائل مطرح شده در خصوص مخاطره زیست محیطی غار، اظهار داشت: پرداختن به این مضوع بدون ارائه راهکار و کمک برای حل مشکل از سوی برخی افراد را نمی توان از سر خیرخواهی دانست.

علی شامبیاتی اظهار داشت: دوستانی که در این باره فقط انتقاد می کنند بهتر است با برگزاری نشست های کارشناسی و تخصصی راهکار بدهند. شرکت توسعه گردشگری تنها سه سال است که متولی غار قوری قلعه است و از ۱۵ سال پیش تاکنون نهادهای مختلفی از جمله فنی و حرفه ای، فرمانداری و... متولی بوده اند.

وی با اشاره به بازدیدهای کارشناسی از برخی غارهای مشابه مانند غار علیصدر در همدان برای دست یافتن به راهکار مقابله با خشکیدگی قسمت های اولیه غار گفت: راهکارهایی مانند احداث یک دالان مصنوعی سنگی در دهانه غار به طول ۵۰ متر در دست مطالعه است تا هوا به صورت مستقیم وارد غار نشده و مانع از خشکیدن رطوبت شود.

اضافه شدن مشاور زیست محیطی به گروه مدیریت غار

این مسئول اظهار داشت: با رایزنی هایی که انجام دادیم قرار است یک مشاور زیست محیطی از سوی سازمان محیط زیست به مجموعه ما معرفی و اضافه شود تا پس از بازدیدهای کارشناسی و ارائه روشهای حفاظت از غار، اقدامات لازم انجام شود.

وی با رد موضوع بازشدن بیش از حد دهانه غار گفت: اندازه کنونی دهانه غار همان اندازه ۱۵ یا 20 سال گذشته است که طبیعی است و دخالتی در افزایش آن نداشته ایم.

مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه در پاسخ به این سوال که بازدیدهای بیش از اندازه باعث آسیب به غار شده است یا خیر، گفت: این موضوع می تواند موثر باشد که باید مدیریت استان در خصوص چگونگی بازدید گردشگران تصمیم گیری کند راهکارهایی از قبیل بازدید گروهی نیز در دستور کار است.

وی با اشاره به رشد جلبک ها در غار و کم شدن رطوبت دیواره ها به این دلیل گفت: یکی از دلایل محرک رشد جلبک ها روشن بودن مداوم چراغ های داخل غار است که به منظور رفع آن استفاده از چراغ های سنسور دار و ال ای دی با کمترین حرارت در دستور کار است.

اعتبار ۴۹۳ میلیونی برای ساماندهی اطراف قوری قلعه

شامبیاتی گفت: در مجموع اعتبار ۴۹۳ میلیون تومانی برای اصلاح و مرمت بخشهای مختلف مجموعه، لکه گیری و آسفالت جاده، توسعه پارکینک مجموعه، احداث سوئیت های اقامتی و احداث یک مجتمع خدمات رفاهی در محدوده گردشگری غار قوری قلعه اختصاص داده شده است.

مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه گفت: مقرر شده است از همین اعتبار کارشناس و مشاور زیست محیطی به ما ملحق شود و پس از برآوردهای لازم برای کمک به رفع آسیب های متوجه غار، معاونت برنامه ریزی استانداری کرمانشاه برای تأمین اعتبار آن همکاری های لازم را انجام دهد که البته اعلام کردند محدودیتی برای این موضوع نخواهند داشت.

مسئولان محیط زیست شهرستان روانسر معتقد هستند که مجموعه مدیریتی غار قوری قلعه اطلاعی از مباحث علمی و کارشناسی حفاظت از این اثر ملی طبیعی نداشته اند و به همین دلیل چندان کار مهمی برای جلوگیری از آسیب ها نشده است.

مدیر اداره حفاطت ازمحیط زیست شهرستان روانسر گفت: عدم کارشناس بودن برخی از افرادی که در مجموعه مدیریت غار کار می کنند باعث شده کار مهمی در راستای جلوگیری از آسیب هایی که غار را تهدید می کند انجام نشود.

فلاحتی اظهار داشت: پیشنهاد ما به کارگیری دو نفر کارشناس مسائل زیست محیطی در مدیریت و نگهداری غار قوری قلعه بود تا بتوانند در مواقع لزوم و در روند مدیریت و نگهداری مجموعه از نظرات کارشناسی و علمی برای مقابله با تهدیدات استفاده کنند.

وی ادامه داد: زیاد بودن تعداد بازدیدکنندگان از غار و خشکی غار و کم شدن رطوبت آن که خطر تخریب آن را به وجود آورده است. این مسأله این ضرورت را به وجود می آورد که چند کارشناس محیط زیست به صورت مداوم در محل برای مشاوره های لازم حضور داشته باشند.

مدیر اداره حفاطت ازمحیط زیست شهرستان روانسر با اشاره به تخریب ها و آسیب هایی که در گذشته اتفاق افتاده است، گفت: امروز علاوه بر ورود هوای مستقیم و از بین رفتن رطوبت، مسئله نورپردازی های مصنوعی غار هم وجود دارد که  باعث رشد جلبک ها شده و در درازمدت باعث تخریب غار می شود.

وی گفت: رشد جلبک ها باعث مکیدن آب و خشکیدگی دیواره های غار می شود.

نگهداری غار به سازمان محیط زیست سپرده شود

فلاحتی گفت: این پیشنهاد داده شده که نگهداری غار به اداره کل محیط زیست سپرده شود اما مراحل قانونی آن زمان بر است. اگر محیط زیست نقش مستقیم داشت در اداره این اثر طبیعی – ملی امکان برنامه ریزی و نگهداری کارشناسی فراهم می شد.

این مسئول نگاه صرف درآمد زایی از آثار طبیعی که سرمایه هستند را یک آسیب عنوان کرد که باید در آن تجدید نظر شود.

غار قوری قلعه همواره به عنوان یک داشته ارزشمند گردشگری و زیست محیطی برای استان کرمانشاه با شهرت ملی و جهانی مطرح بوده که نمی توان از کنار مخاطراتی که متوجه آن است به راحتی گذشت. بنابر این خبرگزاری مهر در گزارش های آتی به چگونگی پیشبرد طرح های نجات بخشی آن خواهد پرداخت.

گزارش: مسلم معین